Đá gà giống nòi hay còn gọi là gà , hùng kê đại chiến đá là một giống đá gà nội địa của Việt Nam được nuôi đáp ứng cho các trận đá gà . gà nòi giống là giống chiến kê thuộc đội ngũ đá gà trọc đầu. Giống gà này đã được xuất khẩu ra trái đất trong khoảng trước thập niên 1990, mà chưa được Hoa Kỳ xác nhận là 1 giống hùng kê đại chiến tiêu chuẩn. gà nòi giống là một trong ba giống chơi đá gà mang kĩ năng chống chọi của Việt Nam gồm hùng kê đại chiến nòi giống, chiến kê tre và chọi gà rừng, trong ấy gà giống nòi và chọi gà tre là giống gà nhà, Bên cạnh đó hùng kê đại chiến rừng thuộc loài hoang dại và chỉ tranh đấu trong trùng hợp . chiến kê nòi chiếm hữu khí chất cương mãnh, dáng vẻ hùng dũng, oai vệ , tính đấu tranh cao và các miếng tấn công hiểm hóc, đẹp mắt và là một trong các giống gà điển hình của Việt Nam.

Những giống gà đá

Qua giai đoạn lai tạo và chọn giống, ở Việt Nam với một số giống chọi gà nòi nổi tiếng được những người đá gà yêu chuộng. Ở Việt Nam mỗi địa phương đều với giống chọi gà nòi nhiều người biết đến . hùng kê đại chiến đòn như thần quyền, thì chiến kê cựa thiên về đao pháp (cựa) vì thế mức độ sát thương cao hơn, nhằm nhè tốc độ hơn . Lối tiến công nhanh và đẹp hơn. gà đòn thì thiên về đòn thế, sức lực. một con đá gà đòn hay và thành danh , là 1 khẳng định trị giá của 1 Tông gà  (bổn) và giá trị tiếng tăm của sư kê. bởi thế người ta đá gà đòn còn do danh dự hơn là chừng độ thấm tháp về tiền cuộc. đá gà đòn Việt Nam đã đóng lại phần cácgiống đá gà Việt Nam. chiếm hữu thể phân biệt rõ ràng mẫu chọi gà Việt Nam sở hữu các mẫu đòn khác. Bên cạnh đó còn chiếm hữu giống chọi gà chín cựa nuôi dưỡng thành gà nòi, con hùng kê đại chiến giống chín cựa đất thủy tổ là một con hùng kê đại chiến chính cống mang đặc điểm máu chiến và hung hãn. Tuy vớichín cựa nhưng nó chưa đủ để thành 1 thần kê trong truyền thuyết bởi vóc dáng xấu, lông ngắn, chân chì.[1]

Miền Bắc và Trung

Miền Bắc chiếm hữu gà chọi Thổ hà (Bắc Giang) Đồ Sơn (Hải Phòng), Nghi Tàm, Nghĩa Đô, Vân hồ (Hà Nội) Ngoài ra tại đa số các tỉnh như Bắc Ninh, Thái Nguyên, Phú thọ, Sơn La, Đô Lương – Nghệ An đều với những dòng gà nòi riêng. Miền Trung mang nhiều chủng loại lò đá gà tên tuổi: Ninh Thuận sở hữu gà chọiPhan Rang; Khánh Hoà sở hữu chơi đá gà Vạn Giã, Gò Dúi; Quảng Ngãi với hùng kê đại chiến Sông Vệ, Sa Huỳnh, khác biệt ở Bình Định nhiều người biết đến gà đòn, thế. ví như gà liên thức giấc , các nơi gặp chơi đá gà Bình Định phải cẩn trọng. Bình Định với phổ biến lò gà chọi nổi danh: Hoài Nhơn sở hữu chơi đá gàHoài Châu, Kim Giao (Hoài Hải); Hoài Ân có gà chọi Mộc Bài (Ân Phong); Phù Cát sở hữu đá gà Cát Chánh; Tuy Phước mang chơi đá gà Gò Bồi; Quy Nhơn với gà chọi Phú Tài, đặc biệt Tây Sơn sở hữu đá gà Bắc Sông Kôn (dòng hùng kê đại chiến Nguyễn Lữ lưu truyền).

Màu mạng gà đá chuẩn theo ngũ hành

gà đòn thường được nuôi ở khu vực phía Bắc, miền Trung, mang trọng lượng chừng hai,8 kg-4,0 kg. dùng đòn để tiến công chọi gà đối thủ đến lúc thắng. gà chọi nòi đòn là giống chiến kê trụi cổ và là giống gà chọi cổ điển . đá gà đòn là giống chơi đá gà cổ trụi, chân cao, cốt béo sử dụng để đá chân trơn tuột , hoặc bịt cựa, đây là giống đá gà tổ sư của cái gà chọi. đá gà đòn với thể trạng hơi béo so chiếm hữu các loại chọi gà khác, Gan lỳ và can đảm, tuy ko nhanh nhen như mẫu chọi gà nòi cựa, mà đòn đá rất mạnh. hiện giờ toàn vẹn các tỉnh giấc phía bắc Việt Nam vẫn còn duy trì chiến kê đòn như một nét văn hóa cổ truyền , Bên cạnh đó chọi gà đòn lại chỉ cường thịnh hành trong khoảng miền Trung ra Bắc, trong Nam ít thấy gà chọi đòn, dù rằng vậy vẫn chiếm hữu thể tậu thấy 1 số ở Hóc môn Bà Điểm và Cao Lãnh Đồng tháp. trái lại chiếc chọi gà cựa cũng chĩ thịnh hành ở miền Nam. chiến kê đòn với nhì chiếc rõ rệt cái mã chĩ (mả Kim) và cái mã lại (mã mái).

Miền Nam

Miền Nam với hùng kê đại chiến Chợ Lách (Bến Tre), hùng kê đại chiến Cao Lãnh (Đồng Tháp), chiến kê Châu Đốc (An Giang), chơi đá gà Bà Điểm. Ngoài ra ở miền Nam cốt yếu đá gà cựa. gà chọi cựa là một chế độ sát phạt, người ta thường tậu cựa sắt tra vào chân chiến kê hoặc chuốt cựa hùng kê đại chiến thật bén. Chơi chiến kê cựa thiên về thấm thía , ko chiêm ngưỡng được tài nghệ của chiến kê . gà nòi cựa hay còn gọi là chơi đá gà giống nòi , nhưng mà để phân biệt sở hữu giống gà giống nòi của Miền bắc, nên với phổ biến nơi người ta gọi là hùng kê đại chiến cựa, hay chiến kê nòi giống cựa, khởi thủy của nó là bởi các di dân từ  Chiêm Thành khai hoang vào miền Nam, khi đi họ sở hữu theo lương thực là các giống gia cầm, một số đã sinh tồn và tạo ra nên chiếc chiến kê giống nòi hiện thời .

đá gà bíp có cội nguồn trong khoảng miền Nam mang đặc tính là rất “máu” đá nhau. đá gà được 7 ngày tuổi đã mở đầu biết chọi đá. lúc chọi gà này nặng khoảng một kg thì khởi đầu rụng lông, da chuyển sang đỏ. Con trống có thân hình vạm vỡ hơn con mái sở hữu đôi chân cao chắc khỏe, mào bự , mắt sắc, da đỏ rực. sở hữu tên là gà bíp do giống gà chọi này thường ngủ trên cây, chỉ ăn thóc, gạo hiệu con Bim Bíp. Trước đây, chọi gà bíp thường được nuôi để đem chọi tại các lễ hội, nhưng mà phổ thông năm mới đây , giống chọi gà này còn được lùng tậu để ăn hoặc làm cho vàng biếu trong các dịp Tết. 1 trong những nguồn gốc làm chiếc chơi đá gà này được săn lùng rộng rãi là do chất lượng giết mổ thơm ngon, săn chắc, chế biến được đa dạng món khác lạ như xào lăn, luộc, nấu đông[2].

Đây với thể kể là một giống rẻ. Sắc lông chúng nhiều chủng loại đủ màu sắc, hình dạng nhàn rỗi , kiêu hùng , khác biệt chiếm hữu cặp cựa dài và rất dũng cảm hiếu chiến . đặc biệt rất nhanh nhảu . giết mổ đá gà giống nòi ngon, sản lượng trứng ko nhìêu mỗi lứa chỉ trong khoảng 7-12 trứng. mà người nuôi hùng kê đại chiến nòi giống chỉ xem xét chúng như 1 cái gà. Nuôi và cung ứng hùng kê đại chiến là 1 nghề đang ăn nên làm cho ra tại nông thôn miền nam. Người ta nuôi và gắn cho chúng một cặp cựa sắc lúc đá. chiến kê trong Nam thường gắn liền mang tiền cược, chiếm hữu lúc lên rất cao. chọi gà cựa thường thấy căn bản nuôi ở khu vực phía Nam, hùng kê đại chiến được đá có cựa nguyên hoặc là cựa bằng kim khí gắn vào chân lúc cho đá sở hữu đá gà đối phương, cuộc chiến của chơi đá gà cựa thường diễn ra nhanh hơn của chiến kê đòn, đá gà cựa sở hữu trọng lượng nhỏ hơn thường là dưới 3,0 kg.

gà nòi Chợ Lách có các lạ mắt riêng. Thời trước ở Chợ Lách đã chiếm hữu các trường gà chọi chơi “chọi chiến kê nghệ thuật”. sở hữu điều kiện thiên nhiên , khí hậu dễ dãi và cực kỳ đặc trưng nên nghề nuôi chơi đá gà nòi giống đã hiện ra nơi này từ khá lâu. Chợ Lách cũng là 1 trong các nơi giữ được nguồn gien của các giống gà giống nòi quý thảng hoặc . để tạo ra hùng kê đại chiến giống phải chăng thì vấn đề cần thiết là phải biết chọn đá gà mái chất lượng, đi kèm mang chiến kê trống hoàn hảo để lai tạo. hùng kê đại chiến mái phải với ngoại hình mạnh khỏe , hung hăng để di truyền tính mạnh mẽ sang bầy con, còn chọi gà trống thì phải sở hữu thể chất phải chăng, gan lỳ, chịu đòn và tránh đòn gấp rút . gần đây , có 1 số cơ sở vật chất còn mua tòi những giống chiến kê hảo hạng trong khoảngnước ngoài nhập về để “phối giống” chiếm hữu gà chọi Chợ Lách, nhằm sản xuất những giống đá gà mới béo khỏe hơn, hay hơn[3]

Chọn gà đá

hùng kê đại chiến đá quan trọng nhất là tông mái. chọi gà mái nòi giống , chủ không bao giờ bán nhưng mà chỉ tặng, biếu cho người rất thân để giữ giống, giữ tông chó giống thân phụ , gà chọi gống mẹ là vậy. những con gà tài chịu đòn chuyên nghiệp, sức bền, sở hữu phổ thông thế độc là vì chiến kê mẹ di truyền. chiến kê nòi thân phụ cũng cần thiết , chơi đá gà thân phụ cũng phải tài, ăn rộng rãi độ, chưa thua thì thế hệ sinh ra được gà tài, chiến kê hay. Thường 1 đám đá gà con khi  tuyển chọn cũng chỉ được một đôi con chọi gà tài. Chọn chơi đá gà tài trước tiên là xem hình trạng , tướng mạo, xét kỹ 5 bộ phận trên mình gà chọi , gọi là ngũ thường, Hình như phải xem kỹ chân chiến kê (xem giò xem cẳng). Ngũ thường gồm:

• Mỏ phệ thẳng, miệng rộng, đầu mồng dâu, mắt chữ điền.
• Cổ bự, dài, thẳng.
• Lưng rộng, cánh dài.
• Đùi béo , phần đùi dài hơn phần cán.
• Chân thanh, ngón thắt, vảy mỏng dính – khô.

Về chọn màu lông, trong những cái màu ô, xám, tía, nhạn, cải, ó… chung với 3 màu lông phổ biến: ô, tía, xám. chọi gà màu ô phải là ô ướt hoặc ô toàn sắc; gà tía phải là tía mật té màu đen; gà chọi xám phải là xám khô, dân dã mới mang câu rằng: Nhứt điều ô, hai xám khô, ba ô ướt. nếu chọn đá gà xám, không nên chọn gà  chân trắng, do gà chọi xám chân trắng sức không bền, dễ thua, ngược lại chọi gà tía chân trắng thì hay, bén đòn nên mang những câu: chiến kê ô chân trắng mẹ mắng cũng mua/Gà trắng chân chì tậu chi giống đó.Nếu chọn được tía ngũ sắc (năm màu lông) chân trắng, thì khó sở hữu chọi gà nào địch nổi, trừ thần kê. Chỉ giống hùng kê đại chiến ô thế hệ sở hữu thần kê, vậy thế hệ mang câu: chiến kê ô chân trắng mỏ ngà/đá đâu thắng đấy gọi là thần kê. Hình như , sở hữu câu “dị kỳ tướng tất hữu kỳ tài”, cũng với trường hợp hùng kê đại chiến sở hữu dị tật nhưng mang tài. Hình như con chiến kê nào gáy 7 tiếng trở lên nhưng gáy giật từng tiếng, đấy cũng là thần kê. Người ta nói: “Con hùng kê đại chiến tức nhau tiếng gáy”.

Chọn vảy đá gà hay, gà tài rất cần thiết. Đòn, thế đá của đá gà hay, hùng kê đại chiến tài thường thể hiện trên vảy ở nhị chân. với hằng trăm mẫu vảy thấp đặc biệt , mà tiêu biểu là những loại vảy: bốn trụ, liên chu, liên giáp nội, đại giáp, tam tài, trường thành, huỳnh kiều, xuyên thành giáp, chân lông vảy loạn , án thiên đệ nhất, án địa (địa phủ), giao long (hai hàng trơn), lục đinh (3 cựa mỗi chân), ví như lục đinh co hai cua rung chuyển ga ay moi quy; khác lạ gà với vảy “đệ nhất thần đao” (linh giáp tử) được gọi là linh kê…

tuy nhiên chọn gà chọi cho được một trong những mẫu vảy trên cũng rất khó. có 1 số đặc điểm khác biệt của chơi đá gà tài nhưng chỉ sở hữu chủ thế hệ biết: chiến kê chiếm hữu vảy “yểm long”, vảy này rất nhỏ tuổi nằm núp dưới một vảy của ngón chân nội hoặc ngoại, vảy này cũng được gọi “dặm đầu tằm” hoặc “lưỡi đầu rồng” ví như vảy núp dưới ngón ngọ (ngón giữa) gọi là vảy “núp đấu” đá gà sở hữu vảy “yểm long” là gà chọi chiến, sở hữu rộng rãi đòn hiểm; chơi đá gà sở hữu bớt lưỡi (bớt son tốt hơn bớt đen), cũng là chiến kê quý. chiến kê lông voi cũng là hùng kê đại chiến tài: lông cứng, dẻo, xoắn như dây thép thường mọc mộtlông ở đuôi, hoặc hai lông ở hai cánh.

Trong bình dân truyền rằng chiến kê ba giái, hoặc một giái cũng là đá gà tài. Chọn chọi gà tài còn xem cả bí quyết đi, dáng đứng: “Nhất thời hốt cát vãi ra/ hai thời lắc mặt, thứ ba né lồng”. Hốt cát vãi ra là khi bước những ngón chân đá gà chụm lại quăng về phía trước. Lắc mặt: là lúc đi hoặc đứng hùng kê đại chiến luôn luôn  lắc mặt trừ lúc ngủ, hoặc đang thi đấu. gà chọi né lồng: là gà lúc úp giỏ thường bò sát đất né cái bóng của lồng úp.

Người sành chơi còn chọn chơi đá gà lúc ngủ: chiến kê ngủ trên cây thòng đầu xuống đất, hoặc ngủ dưới đất trải dài cổ, xoãi cánh là kiểu “ngủ đầu xà”, hay “tử mỵ”, chiến kê này cũng thuộc cái thi thoảng quý, dũng mãnh , đại tài. nhưng mà cần thiết nhất trong chơi đá gà đá là đòn và thế. Ở miền Trung, cựa chọi gà được bịt bằng băng keo, chính yếu để chọi gà dùng đòn, thế thi đấu, tránh đấu cựa. những thế đòn thấp là: cột kèo nhị bên đá sỏ ngang, hoặc đá bạn dạng lưng (mã kỵ); đá gà đi dưới thì luồn lách đâm lườn, xỏ vỉa hoặc đá mé hầu. 1 số đòn thế khác như đá khấu, mé, cần ba, quăng chân ko cũng là những đòn thế hiểm.

gà chọi chạy kiệu cũng là loại đá gà tài: lúc xáp trận đá gà kiệu chỉ tranh đá kẻ thù một vài hiệp rồi bỏ đối thủ chạy vòng theo di (mành), tình địch chạy theo thì quay lại đá tạt vào mặt làm cho kẻ địch phải đui mù mắt hoặc gãy mỏ; song quý nhất trong giao tranh là dòng chọi gà biết sinh thế, bất kỳ các mẫu thế nào của địch thủ cũng ứng tác để trừ và sinh thế khác tiến công trả….

>>>Tổng quan gà chọi cùng những đặc điểm siêu đặc biệt 

•  CÁC VỊ TRÍ ĐIỂM CHẾT CỦA GÀ NÒI KHI ĐÁ
•  TẠO Ổ NUÔI MỐI ĐỂ LÀM THỨC ĂN CHO GÀ CHỌI
•  CHIA SẼ VỚI AE LOẠT ẢNH VỀ GÀ TRE ĐẸP NHẤT VIỆT NAM

Nên chọn cho mình giống gà thật tốt, thật nổi tiếng, thật rặc dòng mà nuôi thì mới không phí cổng chăm sóc, lại tăng thêm phần ham thích cho thú chơi của mình. Mái gà thì phải là mái gốc, mái thuộc dòng nổi tiếng. Trống thì phải chọn con có những chiến tích lẫy lừng, ít ra cũng là gà từng ăn độ. Trống và mái tốt như vậy thì mỗi lứa con của nó hy vọng sẽ lựa ra được nhiều con gà tốt mà nuôi. Nhiều người tin rằng nếu lót da cọp, da chồn dưới ổ trứng cho gà ấp, bầy con nở ra sẽ đá hay hơn. Điều này chúng tôi không tin. Ta cứ lót rơm vào ổ cho gà ấp bình thường.

Chọn gà nòi cha mẹ tốt

Gà mái nòi khoảng tám chín tháng tuổi mới bắt đầu đẻ lứa so. Gà trống phải từ 18 tháng tuổi trở lên mới cho phủ mái. Trống tơ quá hay già quá đẻ con ra không tốt. Lứa trứng so không nên cho ấp. Cũng có thể gà mẹ tập ấp trứng và nuôi con. Nhưng, lứa con so này ta không nên nuôi, vì lông gà thường giòn, dễ gãy. Mặt khác, lứa con so này gà mẹ thường nuôi con không khéo, nên bầy con không được mập mạnh. Từ lứa con thứ hai trở đi, ta mới lựa con ra nuôi. Cũng xin được lưu ý quý vị là không phải hễ cha mẹ tốt là lứa con nào của chúng cũng tốt hết cả đâu ! Thế nào cũng có con tốt con xấu. Chính vì vậy ta phải chọn lựa để có những trống tốt mái tốt mà nuôi. Những gà không đạt chuẩn thì loại bỏ.

Phải qua nhiều lần chọn lựa: Để thực sự có con gà thật tốt để nuôi, ta cần phải khắt khe với mình trong việc chọn lựa. Lựa gà phải chia ra nhiều đợt, ít ra cũng ba đợt, như vậy mới tránh được sự thiếu sót :

Lựa đợt đầu : Lúc gà được vài tháng tuổi, ta bắt đâu lựa lần thứ nhất. Đó là lần lựa vảy gà. Với tuổi này vảy gà đã lộ ra rõ nét. Những con nào có vảy quý thì ta cứ tiếp tục nuôi và theo dõi sự trưởng thành của chúng.

Lựa đợt hai : Chờ đến ngày gà đã tập gáy khá rõ vọng, tức là được bảy tám tháng tuổi, ta bắt đầu lựa đợt hai. Những con gà vảy tốt đã “trúng tuyển” trong đợt đầu bây giờ phải qua kỳ tuyển lựa phần vóc dáng và sức khỏe. Ở vào tuổi này, gà trống cũng như gà mái đều bắt đầu trổ mã, chẳng khác nào trai gái ở vào tuổi mười chín, đôi mươi. Vóc dáng gà tuy chưa thật sự nảy nở no đầy, nhưng vẫn cho ta dễ dàng đoán biết được chú chàng nào có cơ thể khỏe mạnh để chọn nuôi, chú chàng nào ốm yếu (đẹt) tật bệnh thì loại bỏ. Những con gà này cho xổ thử để xem … giò cẳng đấu đá ra sao rồi lắc tích. Con gà đòn thế hay dở ra sao, chưa thể đánh giá được trong những lần xổ đầu tiên này. Ta không nên đi đến quyết định nóng vội. Kinh nghiệm lâu năm trong nghề cho thấy, có những con gà xổ lần đầu đá không ra gì, nhưng đến lần xổ sau chúng mới lộ dần những đòn thế tuyệt luân ra …

Lựa đợt ba : Chờ đến ngày gà đã thật sự lành tích, tức là khoảng 2 tháng sau ngày lắc tích, vết thương đã đỏ da thắm thịt thì mới cho xổ để lựa ra những con tài nghề xuất sắc mới nuôi luôn. Gà nào dù vảy tốt, vóc dáng cao to, mạnh khỏe nhưng đòn thế quá tầm thường thì dù tiếc cũng nên loại bỏ, nuôi thêm tốn lúa Xin được lưu ý là khi vết cắt ở tích chưa đỏ, nghĩa là còn sẹo trắng, dù chỉ mỏng manh như sợi chỉ vẫn được coi là chưa lành; nếu cho gà xổ sớm nó sẽ bị rách trở lại.

Nuôi dưỡng gà đá ngoài việc cho ăn và uống mình nên chú trọng thêm các phần quan trọng khác như cách chăm sóc, lo cho chuồng trại, nơi ở…..

CHĂM SÓC GÀ NÒI

Việc chăm sóc gà nòi là việc quan trọng. Con gà giống tốt là một chuyện, nhưng nếu khâu chăm sóc yếu kém, con gà đó chưa chắc đã đủ lực để đá hay. Ngày xưa, những chủ gà nuôi hàng trăm con trống trong nhà thường phải mướn hai ba người trông nom chăm sóc. Tất nhiên những người này có nhiều kinh nghiệm về gà, mỗi người được giao phụ trách một số công việc và họ được hưởng lương cao. Chuồng và bội : Lắc tích xong, đương nhiên gà bị nhốt lại, và từ đó cho đi vào nề nếp khuôn khổ luôn. Suốt hai tháng chờ lành tích, gà gần như bị nhốt luôn từ ngày này sang ngày khác, thỉnh thoảng mới được thả ra ngoài trong một hai giờ và được theo dõi kỹ vì sợ chúng đá lộn nhau với gà khác. Gà được nhốt trong chuồng hay bội và cách ly mỗi con một nơi. Chuồng hay bội nhốt gà, dù chỉ một con, cũng phải rộng rãi, đủ chỗ cho gà đi lại mới tốt. Nhốt trong chuồng chật lâu ngày gà sẽ bị tù túng, cúm giò, ảnh hưởng xấu đến việc đấu đá sau này. Chuồng: Chuồng gà nòi phải làm nơi khô ráo, sạch sẽ và mát mẻ. Tránh làm chuồng nơi ao tù nước đọng và nơi rác rên xú uế. Chuồng phải rộng rãi và cao ráo : nền chuồng hình vuông hay chữ nhật cũng được, miễn là phải có diện tích từ hai đến bốn thước vuông để gà đủ chỗ đi lại, quạt cánh thoải mái. Nóc chuồng cũng phải cao một thước là vừa. Vách chuồng nên xay kín đáo để tránh gió máy, và cũng để che chắn tránh gà ngoài có chỗ “xói” vào. Trong chuồng phải gác một cây ngang làm cần đậu để gà lên đó ngủ hoặc nghỉ ngơi, cầu đậu này chỉ cần cao hơn nền chuồng độ ba tấc là vừa. Bội gà : Bội gà xưa nay được đan bằng tre hoặc nứa. Bội cũng phải đặt làm có kích thước rộng rãi : đường kính tối thiểu 8 tấc cho gà chạng ba, một thước cho gà chạng nhì … và chiều cao của bội cũng một thước mới vừa. Gà nhốt bội có điều lợi là có thể di chuyển từ nơi này sang nơi khác được. Nhưng cũng có sự bất lợi là phải coi chừng gà bên ngoài đến “xói” làm hư đầu, hư mỏ, có khi đui mắt một cách oan uổng. Trong bội cũng nên gác cần đậu cho gà. Chúng tôi đã từng thấy nhiều nhà nuôi năm sáu chục con nòi, có khi cả trăm mà không làm một cái chuồng nào. Họ làm một nhà trại lớn, trong đó cứ “phát” cho mỗi gà một bội trông cũng tiện ! Việc sắp xếp các bội sao cho ngay hàng thẳng lối, giữa hai bội có khoảng cách hợp lý, có lối đi riêng để tiện việc lui tới cho gà ăn hoặc quét dọn… Bội nhốt gà, dù làm bằng tre nứa, bảo quản tốt dùng ba bốn năm vẫn chưa hư. Quần sương : Tờ mờ sáng lúc sương mai còn mờ mịt, khí trời mát mẻ, ta thả gà ra sân cho nó đi lại, bay nhảy trửng giỡn độ nửa giờ thì gà rất sung sức. Nếu nhà nuôi nhiều gà thì mỗi người có thể trông nom hai gà một lần : con thả đầu sân bên này, con thả đầu sân bên kia. Hễ thấy chúng xáp lại gần nhau thì bắt can ra. Hết giờ quần sương của cặp này thì bắt nhốt để thả tiếp cặp khác. Nếu nhà nuôi quá nhiều gà thì cho quần sương cách nhật hoặc tuần vài lần cũng được. Có thể đem bội ra sân, ra vườn nhốt gà trong đó cho chúng hứng sương mai. Và trường hợp này ta có thể cho gà vào lúc 8 giờ sáng cũng được vì còn cho gà tắm nắng sáng để có thêm sinh tố D. Xin lưu ý chỉ những gà khỏe mạnh mới cho quần sương sớm. Tắm gà : Gà có hai cách tắm : tắm khô và tắm nước. Tắm khô còn gọi là tám cát, đó là cách gà vùi mình vào đất cát, vào tro làm tung tóe bụi cát lên trong mươi lăm phút, sau đó đứng lên rũ sạch hết cát bụi dính vào mình. Cách tắm cát này giúp gà trút bỏ được các loại ký sinh trùng rận mạt. Cách tắm thứ hai là cách tắm nước, không do gà tắm mà do ta tắm cho nó. Trong mùa nóng nực và sau thời gian vô nghệ xong, ta tắm nước cho gà. Tắm nước ở đây không có nghĩa là dội nước lên mình gà, mà là ngậm từng búng nước phun vào đầu cổ, vào nách, vào mình, vào đôi chân gà cho chúng được mát mẻ. Tốt hơn là thay nước lã bằng rượu đế. Sau khi tắm xong, nên thả gà ra sân để chúng được tự do đi lại thoải mái, hoặc đứng rỉa lông rỉa cánh hong gió cho khô mình … Tắm nước nên tắm hàng ngày, và tắm trong lúc trời nắng ráo mới tốt. Vô nghệ : Vô nghệ là dùng nước nghệ tẩm lên mình gà nòi. Nước nghệ ở đây là dùng củ nghệ già đâm nhuyễn ngâm chung với nước tiểu, với rượu trắng, thêm chút phèn chua và muối hột sao cho dung dịch này sền sệt là được. Nước nghệ phải ngâm trước trong hũ, trong siêu, trong khạp (nếu cần cho nhiều gà) khoảng một tuần mới múc ra dùng dần. Tất nhiên, càng để lâu càng sinh ra mùi khó ngửi, nhưng điều này vô hại. Xin được lưu ý, chỉ nên vô nghệ những gà nào sau khi xổ hoặc đá xong. Gà sau khi xổ hoặc đá phải được người làm nước đem vỗ hen, tắm rửa may vá vết thương và sau đó chờ gà khô ráo, tỉnh táo mới bắt đầu vô nghệ. Vô nghệ là dùng nước nghệ tẩm lên những phần da thịt trên mình gà như : đầu, cổ, hai cánh, đùi, mình và cả đôi chân. Hễ tẩm nghệ đến đâu thì xoa bóp nhè nhẹ đến đó … Sau khi vô nghệ gà được thả ra ngoài trong chốc lát, hoặc nhốt vào bội, vào chuồng cũng được. Và khoảng một ngày là phải xả nghệ, tức là tắm gà cho sạch nghệ. Có thể tắm bằng nước lạnh, và lấy xác trà cọ xát cho sạch xác nghệ trên mình gà. Người sành điệu thì nấu nước trà sau đó để nguội rồi tắm cho gà. Xác trà cọ xác vào da thịt tạo cho gà một sự êm ái dễ chịu … Vì vậy nó cứ đứng yên cho mình tắm. Xả nghệ xong thì dùng khăn sạch lau mình gà cho khô để gà khỏi bị cảm lạnh. Sau đó thả gà ra nắng trong chốc lát … Gà được vô nghệ thì da thịt săn chắc, đỏ au vừa mạnh vừa đẹp. Nhưng không nên lạm dụng mà vô nghệ liên tiếp nhiều ngày nhiều tuần, vì gà bị “rôm”, ốm yếu, kiệt sức, bước đi cóng róng ,.. không còn dũng mãnh như trước đây nữa.

• KIẾN THỨC CHO ANH EM CHỌN ĐƯỢC MỘT CHIẾN KÊ THỰC THỤ
• THỨC ĂN ĐÚNG CHO GÀ GỒM NHỮNG GÌ ?
• GÀ CHÂN TRÌ VÀ NHỮNG ĐIỀU ÍT BIẾT VỀ NÓ???

Chuyện các sư kê giấu nghề không phải là lạ, họ đa phần chỉ muốn truyền nghề cho người thân thích và tin tưởng bởi họ sợ sự cạnh tranh và hơn thua nhau trong cách chăn nuôi gà. Thật ra cách nuôi gà nòi không phải là quá khó, chỉ có vài cái cơ bản cần nắm thôi. Kiến thức cơ bản là một lẽ còn phải cộng thêm kinh nghiệm chiến trường mới đưa ra được những cách thức chăn nuôi hay. Có nhiều người tốt bụng thì không dấu nhưng vẫn có người vẫn thích giữ những cái đó cho riêng mình.

Họ độc quyền con gà mái gốc vì không muốn gặp cảnh trớ trêu gà cùng dòng đá nhau một đòn, một thế thì còn có thể nghe được, chấp nhận được ! Nhưng, phương pháp chọn gà tốt, nuôi cho gà mau lớn, mau sung ra sao thì có gì phải dấu ?

Cuối cùng, va chạm mãi với đời, tôi cũng tìm hiểu ra được hai điều :

+ Trước hết là do ích kỷ : với người có tính ích kỷ thì họ đâu có muốn ai hơn mình, hay bằng mình ! Những gì họ biết họ cứ chôn chặt trong lòng, đâu dại gì chỉ vẽ cho ai, vì sợ người ta ăn cắp nghề mà … có ngày tòi giỏi hơn họ ! Nói chuyện người có tính ích kỷ thì kể ra vài ba cuốn sách cũng chưa hết chuyện, với họ, họ chỉ biết bản thân họ mà thôi. Một người làm bánh có tiếng tăm, do ích kỷ, họ chỉ truyền nghề lại cho con trai, còn con gái tuy vẫn là con nhưng van xin cũng không được cha truyền dạy. Một lẽ dễ hiểu là họ sợ sau này con mình đi lấy chồng thì bí quyết của nghề mình sẽ lọt qua … nhà người khác !

+ Trường hợp thứ hai là … do sĩ diện : Trường hợp này theo chúng tôi, đáng thương hơn là đáng trách. Có nhiều vị nuôi gà đã lâu năm, nhưng kinh nghiệm không nhiều, hoặc chỉ biết một cách phiến diện, chuyên môn một khâu nào đó mà thôi … Chính họ hơn ai, cũng biết đến điều dó. Nhưng, khổ nỗi do nuôi gà lâu năm, nhiều người quen tên biết tiếng nên danh nổi như cồn, nay có muốn chỉ vẽ cho ai cũng không hề …dám ! Điều mình biết, nói ra thì dễ, họ đành chịu tiếng xấu bụng với thiên hạ!

Còn một hạng người thứ ba, không những đáng trách mà còn đáng giận. Hạng người này chưa học thuộc câu danh ngôn của Không Tử : “Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe”, Cái biết của họ không bao nhiêu mà phần nhiều lại do … học lóm, vậy mà ngồi đâu cũng ba hoa dạy đời bằng những câu …trật lất ! chuyện cứ nghe nổ như bắp rang, nhưng nếu ai chưa biết gì về gà nòi mà nghe lời họ thì … “tiền mất tật mang” không sao tránh khỏi ! Hai mươi năm đầu bước vào nghề nuôi gà nòi, tôi toàn gặp “Sư kê” rởm ấy cả !

Hơn nữa, thuở trước làm gì có sách vở hay tài ỉiệu để tham khảo như bây giờ … Sách gà Phạm Công tuy có nghe, nhưng dễ gì tìm đọc, chỉ được nghe lõm bõm vài câu của giới đàn anh trong nghề vui miệng đọc lại, nhưng không đầu không đuôi làm sao hiểu nổi ?

Cái tính xấu dấu nghề, không những chỉ riêng nghề nuôi gà nòi, mà tất cả những ngành nghề khác của người mình xưa nay, chỉ gây cản trở cho sự tiến bộ của xã hội. Đó là chuyện không nên làm.